Als vervolg op het artikel over natuurgevaren die in een alpien landschap kunnen voorkomen (zie Gea, vol. 25, nr. 4, dec. 1992), willen we met dit artikel ingaan op het op grote schaal desintegreren van metamorf gesteente. Dit proces van uiteenvallen van het gesteente, dat in een alpien landschap voornamelijk onder invloed van druk-ontlasting van glaciaal versteilde hellingen plaatsvindt, is in de geologische en geomorfologische handboeken een ondergesneeuwd, maar meer waarschijnlijk, een niet onderkend onderwerp. Toch is dit wel degelijk een belangrijk landschapsbepalend proces; de groeiomstandigheden voor bomen op dit type hellingen kunnen sterk wisselen, afhankelijk van de mate van desintegratie en de beschikbaarheid van bodemvocht. Bosbouwkundig betekent dit, dat bosbestanden op dit soort "ongunstige" hellingen minder opbrengsten in m3 hout per tijdseenheid opleveren. Minstens zo belangrijk is de beschermende functie ten aanzien van lawines op steile hellingen (Schutzwald); de minder vitale bospercelen hebben heel duidelijk meer te lijden van lawineschade. Daarnaast geven deze gedesintegreerde gesteente-hellingen bij de aanleg van constructies (boswegen, ski-pistes, rioleringen, etc.) vaak niet-voorziene problemen, zowel tijdens de aanleg als bij het onderhoud. Zeker in de huidige tijd, met zijn uitbreiding van constructies t.b.v. toerisme en toenemende bevolkingsdruk, is het van groot belang dat de geologische gesteldheid van de ondergrond op z'n juiste waarde wordt geschat. De helling, die in dit artikel ter sprake komt, vormt een extreem voorbeeld van een massabewegings-gebied waar men, wanneer men er voor het eerst doorheen klimt, door de chaotische verspreiding van bomen en de snel wisselende vormen en onregelmatigheden, letterlijk en figuurlijk het bos niet meer ziet. De enige zinnige manier om, ruimtelijk gezien, een aanbeveling te kunnen doen omtrent de lokatie en het traject van aan te leggen boswegen, is om met een op het probleem toegesneden legenda, op gedetailleerde schaal het gebied in kaart te brengen. Dit vergt uiteraard een intensieve veldcampagne. Door de lokale bosbouwdiensten in Vorarlberg (Oostenrijk) werd de Alpine Geomorphology Research Group van de Universiteit van Amsterdam gevraagd, een dergelijke analyse te geven en mogelijk alternatieve aanbevelingen te doen. Een beknopte weergave van de aanpak en analyse van dit geotechnische probleem wordt hieronder besproken.

, , , , , , , , , , , , ,
Gea

Copyright: GEA/auteur

Stichting Geologische Aktiviteiten

A.C. Seijmonsbergen, & J. Rupke. (1993). Wegaanleg op uiteenvallend metamorf gesteente: een geotechnische puzzel. Gea, 26(3), 88–93.