Amethist, citrien en ametrien

Chemisch zuivere kwarts, puur Si02, zonder insluitsels is kleurloos en doorzichtig: deze relatief zeldzame verschijningsvorm van kwarts wordt bergkristal genoemd. Andere varieteiten van kwarts zijn gekleurd, en wel door twee verschillende mechanismen, namelijk door kleurcentra of door insluitsels. Kwartsvarieteiten die hun kleur door insluitsels verkrijgen zijn bv. melkkwarts (door fluide insluitsels), praas of prasem (insluitsels van actinoliet), blauwe kwarts (Tyndall effect door insluitsels van toermalijn of rutiel), saffierkwarts (insluitsels van riebeckiet) en aventurijn (insluitsels van verschillende glimmers of hematiet). Kwartsvarieteiten die hun kleur aan kleurcentra ontlenen zijn citrien (geel tot bruin), amethist (paars), ametrien (afwisselend geel en paars), rookkwarts en morion (donkerbruin tot zwart), prasioliet (groen) en sommige roze kwarts. Voor het ontstaan van kleur in kwarts door kleurcentra moet aan twee voorwaarden worden voldaan: de aanwezigheid van andere elementen dan silicium (op de plaats van de siliciumatomen in het kristalroos ter en/of ertussen) en blootstelling aan ioniserende straling of warmte.