De Atlantische Oceaan, de Golfstroom en ons klimaat

Wij hebben het allemaal al op school bij de aardrijkskundeles geleerd: de Golfstroom is belangrijk voor het klimaat in Nederland. De VPRO meldt ons in het programma Noorderlicht: “de invloed van de warme Golfstroom op het klimaat valt moeilijk te overschatten”. In onze nationale kwaliteitskrant, de NRC, vinden we: “de warme Golfstroom is een stroming in de oceaan die warm water, opgewarmd in de tropen, ... naar de Atlantische Oceaan stroomt en bij de Golf van Biskaje verder naar het noorden gaat via onder meer de Noordzee tot aan de Noordelijke IJszee”. En zelfs op de weblog van de (voormalige) SP-leider, Jan Marijnissen, wordt de Golfstroom genoemd in verband met het milde klimaat van Europa. Blijkbaar zijn al deze onverdachte bronnen het eens en staan de feiten vast. Maar klopt het ook met de feiten, zoals die in de wetenschappelijke klimatologie bekend zijn? Wat is die Golfstroom, en hoe belangrijk is hij voor het klimaat van de Noord-Atlantische Oceaan en het klimaat van West-Europa? Samenvattend kunnen we stellen dat de zeestromingen in de Atlantische Oceaan zeker bijdragen aan de handhaving van een aangenaam en leefbaar klimaat op het Noordelijk Halfrond. De westenwinden zowel als de verdeling van de temperatuur van het zeeoppervlak in de oceaanwervels zorgen voor een oost-west-asymmetrie die veel van de klimaatverschillen tussen West-Europa en de Amerikaanse oostkust verklaren. In West-Europa hebben we ons gematigde klimaat te danken aan de overheersende zuidwestenwinden, en aan de zonneboilerfunctie van de oceaan die de lucht die hiernaartoe stroomt extra opwarmt in de winter, als we het nodig hebben. Scandinavië is in tegenstelling tot Groenland wel overwegend bewoonbaar doordat het aan de warme kant van de arctische oceaanwervel ligt. Tenslotte zitten er in de circulatie van de Atlantische Oceaan – zowel in de vertikaal ronddraaiende Thermo-Haliene Circulatie(THC), als in de windgedreven horizontale circulatie in de oceaanwervels –terugkoppelingen met de atmosfeer die de effecten van een mondiale opwarming weliswaar niet geheel teniet doen, maar wel beperken. Zonder deze terugkoppelingen zou het mogelijk sneller uit de hand lopen.