Het Smelleken (Falco columbarius)

Temidden van de verscheidenheid van 10 valkensoorten in Europa en 37 in de gehele wereld vertegenwoordigt het Smelleken een eigen bouw- en levenstype. Het Smelleken Falco columbarius is een dwerg onder de roofvogels, een tikje groter dan een lijster, maar hij staat zijn mannetje en is zeker niet bang uitgevallen. Deze vogel heeft een eigen karakter; moed en snelheid zijn zijn kenmerken. Deze karaktertrekken zijn reeds lang bekend en bewonderd, dat bewijst zijn oeroude naam. Onze grote Jac. P. Thijsse had dat aanvankelijk niet begrepen, toen hij in 1925 in ”Het Vogelboekje” het idee opperde dat Snelleken een begrijpelijker naam voor deze valk zou zijn. De oorsprong van Smelleken is evenwel terug te vinden in het Romeinse Smerilio, het oud-Franse Esmeril en Esmerillon en zelfs het West-Germaanse Smiril. Thans is de naam nog herkenbaar in het Italiaanse Smeriglio, het Spaanse Esmerejon, het Franse Faucon émerillon en het Engelse Merlin. De Latijnse naam merula voor lijster zou aan al deze namen ten grondslag liggen. Het Smelleken is dus de ”lijstervalk”, vanwege zijn geringe grootte of zijn prooien. Ook is het interessant te weten dat de meeste edellieden in de Middeleeuwen Smellekens als jachtvalk gebruikten.