Verslag van een vogel- en natuurreis naar de Prypjatmoerassen in Wit-Rusland

Waar in Europa bevindt zich het grootste aaneengesloten moerasgebied? Als deze vraag wordt voorgelegd aan vogelaars zit het juiste antwoord er zelden naast. Europa’s grootste wetland bevindt zich in het zuiden van Wit-Rusland (ook bekend als Belarus, red.): het stroomgebied van de rivier de Prypjat. De zegswijze ’onbekend maakt onbemind’ is duidelijk van toepassing op dit gebied. In verband met de politieke situatie in Wit-Rusland was het tot voor kort vrijwel onmogelijk het gebied te bezoeken. Op uitnodiging van medewerkers van het Prypjat Nationaal Park maakten wij begin juni 1997 met een kleine groep een reis naar de Prypjatmoerassen. Wij waren de eerste buitenlandse ’toeristen’. Als wij met de trein vanuit Polen naar Wit-Rusland reizen is duidelijk te zien dat het zuiden van Wit-Rusland een voortzetting is van een vlakte die al in Polen begint. Het hele gebied wordt Polesië (Polesye) genoemd. Vroeger was dit één groot moerasgebied. Eind vorige eeuw zijn de meeste moerassen op Pools grondgebied drooggelegd en als landbouwgrond in gebruik genomen. De rivier de Prypjat komt in formaat aardig overeen met de IJssel in Nederland. Dat is dan ook de enige overeenkomst. In tegenstelling tot de IJssel is er op de Prypjat nauwelijks scheepvaart (gemiddeld één boot per dag), geen noemenswaardige bedijking en weinig watervervuiling. Het stroomgebied van de Prypjat heeft een oppervlak van 121,000 km2 waarvan ongeveer 60% (voornamelijk bovenlopen van riviertjes) gelegen is op grondgebied van Oekraïne en het overige deel ligt in Wit-Rusland. De Prypjat zelf is 761 km lang en mondt uit in de Dnjepr. Tot de jaren zestig waren de Prypjatmoerassen min of meer aaneengesloten. Momenteel is circa 25% van de grotere zijrivieren ontwaterd. Het overige areaal bevindt zich dus in een min of meer natuurlijke toestand en bestaat deels uil grote overstromingsgebieden met veel nevengeulen en dode armen, moerassen, hoogveengebieden en natte natuurlijke bossen. Opvallend is de afwezigheid van rietvelden. Door de langdurige overstromingen krijgt Riet geen kans.