Wetenschappelijk bijblad

Overgang van poeders tot samenhangende massa’s door sterke drukking. — Het is sedert lang van ijzer en sedert het begin dezer eeuw van platina bekend dat beide stoffen, wanneer zij in gloeienden toestand en met zuiver gehouden oppervlakten sterk tegen elkaar worden gedrukt, dadelijk een samenhangende massa vormen. Is de gloeihitte hiertoe onmisbaar en kunnen ook niet vele andere stoffen op deze wijze — zoo als de werkman het voor ijzer noemt — “geweld” worden, indien de drukking slechts sterk genoeg is? Deze vragen heeft WALTHER SPRING beantwoord (Bulletin de l’Académie royale de Belgique, 2e Serie XLIX, p. 319) door een aantal (83) verschillende stoffen in poedervorm en in een met sterk verdunde lucht gevulde ruimte — dit laatste geschiedde opdat de aan de deeltjes gehechte luchtlaag zoo min mogelijk storend zou kunnen werken — te onderwerpen aan drukkingen tot van meer dan 30 000 kilogrammen op den vierkanten centimeter. Het gelukte hem om van zijn poeders vaste lichamen te verkrijgen door drukkingen, die des te sterker moesten zijn naarmate de stoffen harder waren, voor alle kristallijne stoffen, die hij aan de proef onderwierp. Waren deze vóór de proef amorph, dan vertoonde het daarvan verkregen lichaam toch een duidelijk kristallijne breuk. Van de colloïden daarentegen gelukte dit voor sommigen, zooals was, waarvoor de drukking niet groot behoeft te zijn, voor anderen ook bij de sterkste drukking niet. Voor bijzonderheden aangaande deze proefnemingen en de gevolgtrekkingen, welke SPRING daaruit afleidt, moeten wij naar de opgegeven bron verwijzen. LN. Elektromotorische kracht, door bestraling in selenium opgewekt. ADAMS en DAY hadden reeds in 1876 bekend gemaakt dat het licht niet alleen den elektrischen wederstand in selenium verandert, maar daarin zelfs elektrische stroomen kan doen ontstaan. S. KALISCHER te Berlijn heeft (Naturforscher XIV, S. 137) dit feit op nieuw onderzocht en bevestigd gevonden. Hij verkondt een seleniumcel van geringen wederstand met een telephoon, zonder batterij in de stroombaan , en verkreeg nu, door op de gewone wijze intermittent gemaakte bestraling, van de eerste duidelijk hoorbare tonen uit den tweeden, die in hoogte toenamen, als de omwentelingssnelheid van de interruptorschijf vergroot werd en omgekeerd, en ophielden, zoodra er op den weg der lichtstralen een ondoorschijnend ligchaam werd geplaatst. Op dezelfde wijze met een galvanometer verbonden, laat de cel dezen in rust, zoolang zij slechts door gewoon daglicht wordt getroffen, maar zoodra zij door zonnestralen rechtstreeks wordt bestraald, doet zij de naald des galvanometers dadelijk afwijken. Om vele redenen, die K. t. a. p. uitvoerig opgeeft, meent hij het er voor te mogen houden, dat men hierbij met geene thermoëlektrische werking te doen heeft. LN.