De geologie van IJsland

IJsland is een groot eiland: driemaal zo groot als Nederland, 25% groter dan lerland, of: de helft van het oppervlak van Groot-Brittannie. Toch is IJsland, in tegenstelling tot de genoemde eilanden en alle andere grote eilanden ter wereld, geologisch gezien geen continentaal land, het is een stuk oceaanbodem dat 'toevallig' boven water uitsteekt. Deze toevalligheid heeft een nadere verklaring nodig: IJsland ligt midden op de mid-oceanische rug in de Atlantische Oceaan. Het deel van de rug ten zuiden van IJsland heet de Reykjanes Rug, ten noorden van IJsland zet deze zich voort als de Kolbeinsey- of Jan Mayen Rug. Zie afb. 6. Hoewel het vulkanisme op IJsland vergelijkbaar is met dat van alle andere oceanische eilanden die midden op de Mid-Atlantische Rug liggen - met voornamelijk productie van bazaltische lava - neemt IJsland toch op de rug een bijzondere positie in, onder meer door zijn uitzonder-lijk grote afmeting en uitzonderlijk grote dikte van het lavagesteente-pakket. De reden is, dat IJsland op het midden van een enorme rug van bazaltische lava ligt, die zich dwars over de noordelijke Atlantische Oceaan uitstrekt van Schotland tot Groenland. De oceaanbodem van deze Groenland-Faeroer Rug is rond de 5 km dikker dan de normale dikte van de oceanische korst. Dit wil zeggen dat de vulkanische activiteit onder IJsland dus veel en veel groter is dan elders op de Rug. Deze grote activiteit is daarbij niet alleen van jong-Tertiaire en Kwartaire ouderdom, maar is al sinds het einde van het Eoceen aan de gang, gedurende meer dan 35 miljoen jaar.