Paul Sondaar (1934-2003): man van paarden en eilanden

Op 25 maart overleed in zijn nog maar net nieuwe woonplaats Middelburg de man die aan de wieg van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren stond, dr Paul Yves Sondaar. Hij leed aan kanker en moest de ongelijke strijd helaas op veel te jonge leeftijd opgeven. Hij is 68 jaar geworden. In december 1999 werd in Rotterdam zijn 65e verjaardag gevierd met een internationaal symposium dat hem bij wijze van surprise party werd aangeboden. Bij die gelegenheid werd hem de feestbundel Elephants have a snorkel overhandigd, 420 pagina’s met tientallen artikelen die door zijn vele vrienden en collega’s geschreven waren. Paul Sondaar studeerde geologie in Utrecht en promoveerde eind 1960 op een dissertatie over Spaanse fossiele paarden van het genus Hipparion. Het proefschrift, dat in Spanje verscheen, zou zijn eerste publicatie worden in een lange reeks van meer dan 200 wetenschappelijke en populaire artikelen, kinderboeken en zelfs een paleontologisch kleurboek. Paarden bleven één van de rode draden in zijn wetenschappelijke loopbaan. Tot enkele weken voor zijn dood was Paul Sondaar nog altijd bezig met Hipparion, want hoewel hij al meer dan tien jaar geleden door de Universiteit Utrecht bij een bezuinigingsronde was ontslagen bleef hij stug doorwerken. Paul had in het enkelgewricht van fossiele paarden een kenmerk ontdekt dat hij interpreteerde als behorende bij een andere manier van lopen, een aanpassing aan het leven op zachtere bodem. Tot nu toe wordt aangenomen dat paarden zich steeds meer gingen aanpassen aan het leven op de harde bodem van de vlaktes. Maar Paul zag dat de ’bospaarden’ al die tijd naast de ’vlaktepaarden’ waren blijven bestaan, waarschijnlijk zelfs als aparte families. De door hem gevonden afwijkende stand van de gewrichtsvlakken in het sprongbeen is te vinden in vrijwel alle bekende paardengeslachten, al reeds in de Oligocene mesohippines. Paul, die nooit verlegen zat om een boude bewering, was van mening dat er een aparte genusnaam voor de bos-Mesohippus moest worden gecreëerd: Antihippus, het ’tegenpaard’. Voor degenen die Paul gekend hebben, is dit een voor hem wel zeer kenmerkende naam, maar tot de geldige wetenschappelijke publicatie van de naam Antihippus is het helaas nog niet gekomen.