Het hysterische somnambulisme (hysterische slaapwandelen), de derde vorm, is, in tegenstelling met het voorgaande, delireerend. De zieke heeft hallucinaties van alle zintuigen, vooral van het gezicht, en is zoo goed als niet suggestiebel; na het ontwaken is de herinnering aan dien toestand volkomen afwezig. Het is het min of meer verlengde, min of meer zelfstandig optredende derde stadium, dat der »attitudes passionnelles”, van den boven geschilderden grooten hysterischen aanval. Zagen wij in het voorgaande al telkens, hoe als het ware twee verschillende, met elkander door de herinnering niet samenhangende psychische persoonlijkheden achtereenvolgens in één individu bestaan kunnen, nog treffender blijkt dit uit den vierden vorm van somnambulisme, het hysterische vigilambulisme (hysterisch wakend-wandelen), »dédoublement de la personnalité d’origine hystérique”, wat een zeldzame variëteit is van de zooeven genoemde derde phase, die der »attitudes passionnelles”, van den grooten hysterischen aanval. De vigilambules kunnen zoozeer op normale personen gelijken, dat zelfs CHARCOT er jaren lang kende, eer hij het bemerkte. De verdubbeling, of liever splitsing der psychische persoonlijkheid, kan zoodanig zijn dat de persoon in den eenen toestand niets weet van den anderen toestand, en omgekeerd; maar ook dat de persoon in vigilambulen toestand tevens alles van zichzelf uit den normalen toestand weet, in den normalen toestand zien echter niets uit den vigilambulen toestand herinnert.