Ruigoord en het Oer-IJ

Het voormalige eiland Ruigoord, gelegen in het verdwenen IJ, spreekt vooral tot de verbeelding vanwege het feit dat er vanaf de jaren ‘70 van de 20e eeuw een kunstenaarskolonie op gevestigd was. Deze kunstenaars protesteerden tegen het verdwijnen van het voormalige eiland onder het zand of in de aan te leggen Afrikahaven. Maar ook geologische gezien is het voormalige eiland interessant. De geologische kaart van 1860 (Afb. 1) laat de situatie van het IJ en Ruigoord zien vóór de inpoldering. Door de inpoldering van het grootste deel van het IJ in verband met de aanleg van het Noordzeekanaal (1873), gevolgd door de aanleg van het westelijk havengebied (eind 20’ eeuw) is er van het IJ en van Ruigoord weinig meer over. Het eilandje Hoorn is zelfs geheel onder het zand en in de aangelegde havens verdwenen. Na inpoldering lag Ruigoord als een veenrestant in de polder waar het door klink steeds lager kwam te liggen (Afb. 2). Waar Ruigoord ooit als een eiland boven het waterniveau van het IJ uitstak ligt het nu 1-2 meter lager dan het omringende opgespoten zandgebied. Hieronder een geologische analyse over het ontstaan en verdwijnen van dit eiland.