De paleogeografische ontwikkeling van Gooi en Eemland sinds het Saalien

Het Gooi en omgeving (Afb. 1) kent een diverse geologische historie. Het gevarieerde landschap is gemodelleerd door de twee laatste ijstijden Saalien en Weichselien, en veengroei, kustafslag en het ontstaan van de Vecht gedurende het Holoceen. Dit artikel heeft als doel het beschrijven van deze geschiedenis, geïllustreerd met regionale paleogeografische kaarten van het eind van het Saalien (ca. 128.000 jaar geleden), het begin van het Holoceen (ca. 12.000 jaar geleden) en – ter vergelijking – van de situatie aan het begin van de 20e eeuw. De geologie van het Gooi is uitvoerig gedocumenteerd in diverse bronnen (zie bijvoorbeeld Ruegg, 1995; 2000; 2009; Rappol & Soonius, 1994 en Koopman et al., 2010). De ruimtelijke, landschappelijke en geologische ontwikkeling door de tijd heen, ook wel paleogeografie genoemd, is voor het Gooi nog niet eerder beschreven op regionale schaal. Op landelijke schaal zijn paleogeografische kaartjes gepubliceerd in het boek De ondergrond van Nederland (Mulder et al., 2003) en recentelijk in de Atlas van Nederland in het Holoceen (Vos et al., 2011). Deze uitgaves leveren echter geen informatie op gedetailleerde regionale schaal. De afgelopen jaren zijn vele ontsluitingen in het Gooi bezocht (Koopman et al., 2010), en de synthese van deze waarnemingen biedt een goed beeld van de Pleistocene en Holocene ontstaansgeschiedenis van het landschap.