Waardplantvoorkeur van hommels: terugkijken in de tijd

Het verklaren van populatietrends is een belangrijk doel geweest van een breed scala aan ecologische studies. Dergelijke studies worden bemoeilijkt doordat bij zeldzame soorten een bepaalde eigenschap of gedrag zowel oorzaak als gevolg kan zijn van de achteruitgang van een soort. Wij omzeilden dit probleem door eigenschappen van soorten te ergelijken aan de hand van exemplaren in natuurhistorische musea die waren verzameld toen de soorten nog algemeen voorkwamen. Over de rol van voedselvoorkeur en -specialisatie als veroorzaker van de achteruitgang van hommelsoorten wordt al lange tijd gediscussieerd. Wij vergeleken de samenstelling van stuifmeelladingen van vijf hommelsoorten met stabiele populaties en vijf soorten met afnemende populaties met behulp van exemplaren in musea die voor 1950 waren verzameld in België, Engeland en Nederland. Voor 1950 was het aantal plantentaxa in de stuifmeelladingen van achteruitgaande hommelsoorten bijna een derde lager dan dat van stabiele soorten die in dezelfde gebieden verzameld waren. De samenstelling van de stuifmeelladingen verschilden niet systematisch tussen stabiele en afnemende hommelsoorten. De plantentaxa die geprefereerd werden door afnemende hommelsoorten waren zelf echter ook sterker achteruitgegaan dan de door stabiele soorten geprefereerde taxa. In 2004 en 2005 herbemonsterden we locaties waar hommels in het verleden waren verzameld en vergeleken we de samenstelling van stuifmeelladingen vroeger en nu voor de stabiele soorten, maar niet voor de inmiddels lokaal uitgestorven achteruitgaande soorten. Het aantal verzamelde taxa was vergelijkbaar maar de samenstelling van de stuifmeelladingen verschilde aanzienlijk tussen de twee periodes. Verschillen in samenstelling weerspiegelden de belangrijkste veranderingen in landgebruik in Noordwest-Europa, maar bijvoorbeeld ook de invasie van de uitheemse reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera). Deze studie benadrukt het belang van collecties in natuurhistorische musea voor het achterhalen van de ecologische processen die populatietrends sturen.