Notes on Neischnus oxypygus and Cubocephalus germari (Hymenoptera: Ichneumonidae: Ichneumoninae)

Bij een inventarisatie van Ichneumonidae in een moerassig gebied in Asperen met een malaiseval in 1973 verscheen een ichneumonine in groot aantal die aanvankelijk niet te determineren viel. Uiteindelijk bleek het te gaan om Neischnus oxypygus Heinrich, 1952, die beschreven is van 1100 m hoogte uit de Allgau in ZuidDuitsland. Wat heeft een Nederlands moeras op zeeniveau gemeen met een alpenvallei? Een bezoek aan de ‘locus typicus’ in het Osterachtal bracht het vermoedelijke antwoord: de aanwezigheid van els (Alnus). In het Osterachtal stonden op ruime schaal elzenstruiken als enige loofboom. Verder bestond het gebied uit weiden en sparrenbossen; moerassen ontbraken. In het moeras te Asperen ontbreken naaldbomen en is er nauwelijks kruidenvegetatie. De malaiseval stond destijds langs een perceel met wat wilg en veel els. Ook in de verdere omgeving staat daar veel els. Na 1973 is er nog op veel andere plaatsen met malaisevallen gewerkt, onder andere in naaldbos, in loofbos met eik en op heide, maar N. oxypygus werd niet meer gevonden. Deze andere plaatsen kwamen in een aspect met elkaar overeen: er stond geen els. Pas in 2003 ving C. Gielis de soort weer met een malaiseval, in een eendenkooi bij Lexmond. Daar stond wel els. Dit alles leidt tot de veronderstelling dat N. oxypygus gebonden is aan een vlindersoort die op els leeft. Op grond van het spitse achterlijf van N. oxypygus kan men aannemen dat daarmee de vlinderpop en niet de rups wordt aangeprikt, zodat het vrij moeilijk is om de gastheer te achterhalen. In 2003 beschouwt Sawoniewicz N. oxypygus als een junior synoniem van de tot dan ongeduide Cubocephalus germari Ratzeburg, 1849. Deze laatste soort is beschreven op basis van een exemplaar dat uit de processierups Thaumetopoea processionea (Lepidoptera: Notodontidae) was gekweekt en waarover sindsdien niets meer is gepubliceerd. In de Tweede Wereldoorlog is de Ratzeburgcollectie verloren gegaan, waardoor het holotype van C. germari vermoedelijk niet meer bestaat. De processierups is gebonden aan eik en komt in Asperen niet voor. Neischnus oxypygus heeft niets te maken met de processierups. Aangezien ook de beschrijving van C. germari niet goed past op N. oxypygus wordt hierbij de voorgestelde synonymie verworpen. Cubocephalus germari dient beschouwd te worden als een naam met een onduidelijke toepassing, een nomen dubium.