Pimpla processioneae and P. rufipes: specialist versus generalist (Hymenoptera: Ichneumonidae, Pimplinae)

Pimpla processioneae en P. rufipes: specialist versus generalist (Hymenoptera: Ichneumonidae, Pimplinae) Na een eeuw afwezig te zijn geweest verscheen de eikenprocessievlinder Thaumetopoeaprocessionea (Linnaeus) (Lepidoptera: Notodontidae) in 1987 weer in Nederland en ontwikkelde zich in tien jaar tot een plaag in delen van Brabant en Limburg. Dit bood de gelegenheid een onderzoek te doen naar parasitoiden; in dit geval naar popparasitoiden behorende tot de familie Ichneumonidae. Daarbij werd naast de zeer algemene polyfage soort Pimpla rufipes (Miller) in grotere aantallen een andere Pimplasoort uitgekweekt. Over de status van die andere soort, P. processioneae Ratzeburg, bestaat in de literatuur veel onduidelijkheid. Uit collectie-onderzoek bleek dat deze laatste nog niet uit Nederland bekend was. In de periode dat T. processionea afwezig was in Nederland ontbrak dus P. processioneae ook en dit duidt op een sterke binding van de parasiet aan de gastheer. Nu werd P. processioneae uitsluitend op of bij T. processionea-nesten gezien en uit T. processionea-poppen gekweekt. Hierbij was P. processioneae veel talrijker dan de polyfage P. rufipes. Het bleek mogelijk de soort met behoud van zijn kenmerken door te kweken met Galleria-poppen. De conclusie luidt dan ook dat P. processioneae een zelfstandige soort is, die gezien kan worden als een sterk gespecialiseerde, aan de eikenprocessievlinder gebonden popparasiet. In tegenstelling tot zijn polyfage zustersoort, die in de gastheerpop overwintert, overwintert P. processioneaewaarschijnlijk als imago, aangezien hij tegelijkertijd met de vlinders in augustus tevoorschijn komt maar de jonge pop parasiteert. Omdat T.processionea een generatie per jaar produceert zijn die poppen eerst weer het volgende jaar in juli aanwezig. Een soortgelijke situatie doet zich voor bij de parasitering van de appelbloesemkever Anthonomus pomorum door de Scambus-soorten S. pomorum en S.annulatus. Bij eerder onderzoek bleek eveneens de gespecialiseerde soort S. pomorum veel talrijker dan de polyfage S. annulatus. Scambus pomorum is eveneens een van de weinige Pimplinae die als adult overwintert. De specialist profiteert dus wel van een groot aanbod aan gastheren van één soort, de generalist niet of in veel mindere mate. Dit kan er op duiden dat de specialist beter in staat is in een korte tijd veel eieren te produceren; het juiste gastheerstadium is immers slechts gedurende een korte periode aanwezig.