Fossiele tanden van de witte haai Carcharodon carcharias (Linnaeus, 1758) van de Nederlandse stranden buiten Zeeland

Fossil teeth of the great white shark Carcharodon carcharias (Linnaeus, 1758) from the Netherlands are predominantly known from the beaches of Zeeuws-Vlaanderen (province of Zeeland) and are usually assigned a Pliocene age. We inventoried specimens recovered from other Dutch beaches and found at least 491 specimens from 13 sites in the provinces of Noord- and Zuid-Holland based on 38 collections (of which 36 private collections) and 7 other sources. The North Sea beach of the Wadden Island of Texel and the village of Noordwijk (Zuid-Holland) are new sites; the Zandmotor (Sand Engine) near Ter Heijde is the richest site with 385 specimens. Upper teeth are statistically significant more abundant than lower teeth. Reconstructed total lengths for the sharks based on tooth crown height range from c. 147 to c. 562 cm; size class 301-350 cm is most abundant. A radiocarbon dating did not yield results; hence the exact age of the specimens remains disputed. However, we conclude that not all material can be interpreted as reworked Pliocene specimens. They are too abundant (at the Zandmotor, where Pliocene material is very rare, they are just marginally rarer than in the province of Zeeland) and they are too well preserved; often better than the material from the province of Zeeland. The abundant material shows that the species was not extremely rare in the North Sea in the geological past. Carcharodon carcharias was most likely present in the southern part of the North Sea during periods when the sea surface temperature of the open and deep connection with the Atlantic Ocean near the Orkney Islands was sufficiently high, as was the case for certain periods of the Late Pleistocene (Eemian) and early Holocene. Van het Nederlandse strand zijn fossiele tanden van de witte haai Carcharodon carcharias (Linnaeus, 1758) vooral bekend uit Zeeuws-Vlaanderen en worden ze over het algemeen een pliocene ouderdom toegekend. Wij inventariseerden niet-Zeeuwse strandvondsten en telden ten minste 491 tanden van 13 vindplaatsen in Noorden Zuid-Holland op basis van 38 collecties (waarvan 36 privécollecties) en 7 andere bronnen. Het Noordzeestrand van Texel ter hoogte van De Koog en Noordwijk (Zuid-Holland) zijn nieuwe locaties; de Zandmotor bij Ter Heijde is de rijkste vindplaats met 385 exemplaren. Bovenkaakstanden komen statistisch significant meer voor dan onderkaakstanden. De gereconstrueerde totale lengte van de witte haaien op basis van de kroonhoogte van de fossiele tanden loopt uiteen van ca. 147 tot ca. 562 cm; de grootteklasse 301-350 cm overheerst. Een 14Cdatering leverde geen resultaat, waardoor de precieze ouderdom van de niet-Zeeuwse strandvondsten onduidelijk blijft. Wij concluderen echter dat beslist niet alle tanden verspoeld plioceen materiaal kunnen zijn. Daarvoor zijn het er teveel (op de Zandmotor, waar plioceen materiaal zeldzaam is, zijn de tanden nauwelijks zeldzamer dan in Zeeland) en is hun conservering te goed; vaak beter dan het Zeeuwse materiaal. Het talrijke materiaal maakt duidelijk dat de witte haai in het verleden niet uiterst zeldzaam was in de Noordzee. Waarschijnlijk was Carcharodon carcharias in de Noordzee aanwezig in perioden dat de zeewateroppervlaktetemperatuur van de open en diepe verbinding met de Atlantische Oceaan langs de Orkney-eilanden voor een langere periode hoog genoeg was, zoals dat in bepaalde perioden van het Laat Pleistoceen (Eemien) en vroege Holoceen het geval was.