Mantelpluimen, plateaubasalten, ijzerformaties en plaattektoniek

Het mechanisme achter plaattectoniek blijft lastig te bepalen. In dit artikel wordt één van de meest recente ideeën beschreven over de oorzaak van subductie en het ontstaan van plaattectoniek. Tijdens het vroeg Precambrium was de atmosfeer nog vrijwel zuurstofvrij. Toch kon oxidatie plaatsvinden van in water oplosbaar tweewaardig ijzer naar onoplosbaar driewaardig ijzer, dankzij in de oceanen aanwezige bacteriën. Het ijzer sloeg neer bij de continentranden en vormde de zogenaamde Banded Iron Formations. Het gewicht van die BIF's drukte het aardoppervlak naar beneden, wat uiteindelijk tot subductie leidde. De subductie bracht plaatbewegingen op gang. De tot de aardkern in de mantel zinkende ijzerhoudende gesteenten zouden warmte van de aardkern beter geleiden dan de omringende mantel, wat tot mantelpluimen zou leiden. Die staan aan de basis van grootschalig vulkanisme, zoals plateaubasalten.