Enkele fossiele vogelresten uit het Markermeer

Introductie De kennis van de Nederlandse avifauna in het geologisch verleden is nog best gering, in tegenstelling tot de veel beter bekende zoogdierfauna’s (Langeveldet al., 2017). Vogelresten zijn aanzienlijk schaarser in collecties, hoewel er zeker wel boeiend materiaal beschikbaar is. In dit korte artikel melden wij een aantal van die schaarse vogelresten uit vooral het Laat Pleistoceen uit het Markermeer. Al het materiaal is afkomstig van verschillende terreinen rondom het Markermeer die gesuppleerd werden met zand dat gewonnen werd in het Markermeer, zoals op IJburg en de Marker Wadden. Bij het gesuppleerde sediment gaat het voornamelijk om fluviatiele afzettingen van de Oerrijn (Formatie van Urk en Formatie van Kreftenheye) en al dan niet fluviatiel omgewerkte mariene afzettingen uit het Eemien (Eem Formatie) (Langeveld, 2019). Jonger (holoceen) materiaal uit de Formatie van Naaldwijk is ook te verwachten, maar wordt in de praktijk niet veel gevonden. Dat heeft te maken met de werkwijze van de baggeraars. Bij het aanleggen van de zandwinputten verwijderen ze de holocene toplaag, voornamelijk veen en klei. Dit wordt niet aan land gebracht. De zandwinning begint bij het dekzand. In het opgespoten materiaal wordt dus zelden een holocene soort of slachtafval gevonden. Uit de gesprekken met baggeraars blijkt dat soms vanaf de wand sedimenten uit jongere lagen in de zuigput komen. Zij proberen dat echter te vermijden omdat dat de kwaliteit van het zand aantast. De fossiele zoogdierfauna uit de opgespoten sedimenten bevat overwegend glaciale laat-pleistocene elementen, zoals de wolharige mammoet Mammuthus primigenius(Blumenbach, 1799) en de wolharige neushoorn Coelodonta antiquitatis (Blumenbach, 1799), maar ook interglaciale elementen zoals resten van nijlpaarden Hippopotamus worden gevonden, zoals in het museum van Batavialand in Lelystad te zien was in de tijdelijke tentoonstelling ‘Ice Age Flevoland: Van nijlpaard tot Neanderthaler’ (19 maart t/m 19 juni 2022) en nu nog tot en met 2 juni 2024 in Museum Schokland.