Haminoea japonica Pilsbry, 1895 (Gastropoda: Cephalaspidea) new to the Netherlands

Van de familie Haminoeidae, de zogenaamde ‘bubble shells’ of zeepbelslakken, waren tot voor kort geen populaties van levende dieren in Nederland bekend. Op 19 juni 2018 werden duizenden exemplaren en legsels van de oorspronkelijk West-Pacifische Haminoea japonica waargenomen in het Veerse Meer bij Wolphaartsdijk. Vrijwel alle slakken waren ongeveer 2 cm lang. Lege schelpen waren talrijk boven de waterlijn. H. japonica verschilt van alle voor Europa inheemse Haminoea-soorten door de lange en overlappende koplobben (Malaquias & Cervera, 2006) en een strengvormig orgaan van Hancock. In 2016 is van de Duitse Oostzeekust H. solitaria gemeld (Zettler & Zettler, 2017), afkomstig van de Atlantische kust van Noord-Amerika, die eveneens lange, overlappende koplobben bezit (tekening in Smallwood, 1904; Du Bois-Reymond Marcus, 1972). H. japonica kan onderscheiden worden van H. solitaria aan de hand van de tandjes op de radula. De rachidiale tanden zijn driepuntig in plaats van fijn getand en de eerste laterale tanden bezitten aan de binnenzijde een bijkomend puntje in plaats van geheel glad te zijn. Vergelijk hiervoor Alvarez et al. (1993, als H. callidegenita Gibson & Chia, 1989) en/of Gosliner & Behrens (2006) met Du Bois-Reymond Marcus (1972). De slakken werden waargenomen in een strook van ruwweg 200 bij 1,5 meter langs de oever, tussen groenwieren op de betonnen oeverbekleding. In de helft van deze strook bedroeg de dichtheid ongeveer 1000 exemplaren per vierkante meter. De introductievector naar en binnen Europa is waarschijnlijk het transport van schelpdieren (Alvarez et al., 1993; Hanson et al., 2013a, b). In Europa is de soort nu bekend van Italië, Spanje en Frankrijk (Hanson et al., 2013a). Eerder al werd H. japonica aan de Pacifische kust van Noord-Amerika gesignaleerd. In San Francisco werd een huidaandoening veroorzaakt door een verspreidingsstadium van parasitaire platwormpjes, cercarische dermatitis, overgebracht door H. japonica (Brant et al., 2010). In het buitenland zijn aanwijzingen gevonden dat H. japonica inheemse Haminoea- soorten kan verdringen (Hanson et al., 2013a). Als Nederlandse naam voor Haminoea japonica wordt ‘Japanse zeepbelslak’ voorgesteld.