Schatten uit Rheinland-Pfalz (BRD)

De geologische excursies die ik vanuit Bundenbach in de zuidelijke Hunsrück (deelstaat Rheinland-Pfalz, Duitsland) organiseer, vormen voor mij de drijfveer om in Gea aandacht te schenken aan mijn nieuwe boeiende en veelzijdige Heimat. Niet ver zuidelijk van Bundenbach ligt de grens tussen twee verschillende regionaal-geologische eenheden: het Rijnlei-steengebergte in het noorden en het Saar-Nahe-bekken in het zuiden. In het Rijnleisteengebergte vindt men de oudste gesteenten; in deze ongeveer 400 miljoen jaar oude, Devonische Hunsrückleisteen en Taunuskwartsiet komen fossielen en mineralen voor. Bundenbach is zelfs, vanwege zijn volledig bewaard gebleven fossielen met weke delen, in vakkringen (en ook daarbuiten) wereldberoemd. Hierover werd in het Bunden-bach-nummer van Gea (maart 1989) uitgebreid geschreven. In het gebied van de Saar en de Pfalz vindt men Permische zand- en kleistenen, die ongeveer 280 miljoen jaar geleden ontstaan zijn. Ook dit Rotliegendes (Vroeg-Perm) is ver buiten het gebied zelf bekend. Het bevat volledige vissen, haaien, sauriërachtige amfibieën, zeer mooie varens en zelfs kreeften en insecten. In het bijzonder over de fossielen van het Rotliegendes van het Saar-Nahe-bekken gaat dit artikel. Tot slot is er nog een derde geologische eenheid: het Bekken van Mainz in het zuidoosten. Hier werden de jongste sedimenten afgezet: zeezanden en grinden uit het Mioceen, ongeveer 30 miljoen jaar geleden. Ze bevatten vele soorten schelpen en slakken, bladafdrukken, dennenappels, haaientanden en zelfs zoogdierresten. Ook dit gebied is de moeite waard; het zal in een volgend artikel aan bod komen. Het excursiegebied van mijn "Geotours" reikt aldus van het Saarland, het Pfalzer Bergland, het Mainzer Bekken (Rheinhessen), de Hunsrück tot aan de Moezel. Afb. 1. In het bijzonder aan de grens van de verschillende geologische eenheden komen veel breuken in de aardkorst voor. Deze hebben tot vulkanisme geleid: bij Idar-Oberstein zijn 12 lavastromen over de aardoppervlakte uitgestroomd. In de holle ruimtes van de zogenoemde "amandelsteen" (een andesiet met vele amandelvormige holtes) vormden zich de beroemde geodes en achaten. In het gebied komen echter ook andere vulkanische gesteenten voor, zoals "kuseliet" en rhyoliet. Plaatselijk zijn er mineralen zoals scepter-amethyst en granaat te vinden. Het Hunsrück-Nahe-gebied bevat de meest uiteenlopende bodemschatten. Uit opstijgende ertsvoerende oplossingen sloegen lood-, zink-, koper- en kwik-mineralen neer, die eeuwenlang werden geëxploiteerd. Getuigen van de toenmalige mijnbouw zijn de tot geheimzinnige "bezoekersmijnen" uitgebouwde schachten en holle ruimtes, zoals een leisteen- en kopermijn, en de enige achaatmijn van Europa, die kan worden bezichtigd.