Mineralen in de Zwitserse Jura

De oppervlakte van Zwitserland beslaat 41288 km2. Daarvan behoort ruim 10% tot de Jura, 30% tot het Mittelland en bijna 60% tot de Alpen. De Zwitserse Jura verheft zich tussen Randen (Kanton Schaffhausen, aan de Duitse grens) tot aan La Dole (een berg ten noorden van Geneve), met maximale hoogtes van bijna 1700 meter. De Zwitserse Jura is een deel van haset gebergte dat zich vanuit Duitsland (Frankische en Schwabische Jura) tot aan Chambery (Frankrijk) uitstrekt. Ongeveer noordelijk van de lijn Liesberg - Baden ligt de Tafel Jura, ten zuiden ervan de Falten Jura. Het uiterlijk wordt door kalkgesteenten uit het MesozoTcum bepaald en kreeg tijdens de laatste fase van de plooiing van de Alpen zijn huidige vorm. Het middelste, dominerende, deel van de gesteente-opeen-volging staat bekend als Juraformatie (kortweg: Jura). Afb. 1. Krijtsedimenten zijn alleen westelijk van Biel ontsloten. In het oosten zijn ze niet afgezet of tijdens het Tertiair weg-geerodeerd. De Lias- en Triaslagen die in het oosten aan de oppervlakte te zien zijn, duiken in het westen weg onder jongere afzettingen. De afwisselende landschappen die daardoor ontstonden zijn prachtig en zeer zeker een bezoek waard, ook als u niet in mineralen of fossielen geinteresseerd bent. Afb. 2. In geheel Zwitserland zijn ongeveer 670 mineralen aange-toond (Stalder as., 1998). Deze komen hoofdzakelijk in de Alpen voor. Van de Zwitserse Jura werden in 1940 (Grutter) in eerste instantie negen mineralen vermeld. In 1977 publi-ceerden Holenweg & Offermann al 21 mineraalsoorten. Bij de eigenlijke Juramineralen komen ook de kwartsrijke rolstenen (met amethyst, chalcedoon, rode jaspis, etc.) die nog voor de Juraplooiing door het water uit de Vogezen werden aangevoerd. Door gletsjers werden uit de Alpen goud, zilver en nog andere, oorspronkelijk alleen in de Alpen voorkomende mineralen meegenomen. Ongetwijfeld werd de Jura echter bekender door zijn fossielen. Juramineralen die aangetroffen worden in holten van fossielen zijn in het algemeen ouder tot zeer veel ouder dan die uit de Alpen. Er zijn er natuurlijk ook die niet zo oud zijn, bijvoorbeeld die tijdens de Juraplooiing, ongeveer 5 miljoen jaar geleden, ontstaan zijn, of de gipskristallen die de laatste tientallen jaren in ondergrondse steengroeven zijn gevormd.