Merkwaardige concreties uit het Oud-Pleistoceen van Antwerpen. Voordracht gehouden op de wetenschappelijke vergadering op 29 januari 1966 te Rotterdam

In en om Antwerpen, b.v. bij Zandvliet en Oorderen (hier vooral in de polder Ordam) komen in het Merxemien (onderpleistoceen) eigenaardige concreties voors, die conisch, cylindrich of enigszins bolvormig zijn en zeer verschillend van grootte. Zo zijn ze bekend met een lengte van 3 tot 30 cm en een doorsnede van 1 1/2 tot 15 cm. Bij onderzoek met röntgenstralen bleken ze te bestaan uit fosfaat (apatiet) en/of sideriet (ijzercarbonaat), verder nog uit zand, glauconiet en schelpgruis. Hieruit blijkt wel, dat ze geen eenvoudige verkitting van de grond waarin ze liggen, voorstellen. Dit blijkt nog veel meer wanneer de middendoor gezaagd worden. Alle vertonen ze dan een overeenkomend beeld. Midden in de concretie bevindt zich een bijna steeds volkomen recht kanaal, met een nagenoeg cirkelvormige doorsnede, doorlopend tot bijna aan het eind van de knol en dat geen spoor van vertakking vertoont. Bij goed bewaard gebleven exemplaren vertoont deze buis een zeer karakteristieke sculptuur, bestaande uit ringvormige vernauwingen, die, wat het best te zien is bij kleine concreties (tot 6 à 7 cm), ongeveer 1 1/2 cm uit elkaar liggen. Bij enige exemplaren kan men dan nog een secundaire sculptuur opmerken van fijne, opstaande richels, die eveneens vrijwel horizontaal op de lengterichting staan, maar toch wat onregelmatiger van vorm en richting zijn dan de hoofdringen. Zij staan zeer dicht opeen op afstanden van enige tienden van millimeters. In de richting van boven naar beneden nemen ze in duidelijkheid af om naar het onderste gedeelte van het kanaal geheel te verdwijnen.