Jaagt Sperwer Accipiter nisus te voet?

M. de Bijl geeft in De Takkeling 8(2) een leuke beschrijving van sperwergedrag dat ik sinds 1965 geregeld bij mijn huis zie. Ook hier gaat het meestal om musketjes (valkeniersterm voor sperwermannetjes), wat ik toeschrijf aan hun favoriete prooigewicht en hun stoutmoedig karakter. Er zitten hier veel meer mussen dan merels, dus is de kans gewoon groter om niet de wijven maar de musketjes op dit gedrag te betrappen. Deze zijn ook fanatieker; het flegma neemt immers met het lichaamsgewicht toe van musket (mannetjes Sperwer), sperwerwijf, haviktarsel (mannetje Havik) tot havikwijf. In een nat weiland kan een Buizerd tussen de meeuwen te voet op regenwormen ‘jagen’. Een Havik kan na invallen van een achtervolgde Fazant te voet verder gaan in de dichte dekking van bijvoorbeeld bramen, dicht op elkaar staande kerstboompjes, enzovoort. Een Havik kan daar gewoon niet vliegen, wat weer iets anders is dan bij de te voet jagende Buizerd. Het gedrag van de Sperwer in Heeze zie ik niet als echt ‘te voet jagen’, zoals bij de Buizerd. Het is ‘niet willen opgeven’, ‘vastpinnen’ of‘blokkeren’ na een mislukte vlucht. In de valkerij wordt de vogel dan beloond door opjagen van de prooi door spaniël of valkenier; hier probeerde de Sperwer het zelf. Vaak zag ik hem met gespreide vleugels vanaf de grond tegen de beukenheg stoten of tegen een hulstboom vol geblokkeerde kwetterende mussen (10- 20x achter elkaar tot 1-2 m hoog, steeds weer vanaf de grond). Onervaren Sperwers zullen hiervan zeker eerder succes verwachten dan oude rotten die ik het ook zag doen, soms zelfs wijfjes. De geblokkeerde mussen sluipen dan meters door de heg of drommen samen in het midden van hulst, mei- of sleedoomstruik. Raakt er een in paniek, dan verlaat hij de dekking niet aan de kant van de Sperwer, dus ‘beloning’ blijft voor deze jager meestal uit. Uit een sleedoorn heb ik een revalidatiesperwer met een genezen onderarmfractuur een paar keer letterlijk moeten lospeuteren (van Nie 1976). Het is onvoorstelbaar dat zo’n vogeltje puntgaaf uit die wirwar van takjes en doorns kon worden gehaald. En dat hij er onbeschadigd zo diep in kon doordringen. De geblokkeerde mus kon ik na zo’n misvlucht eens met de hand pakken.