Vlamvertragers en een nieuwe Dode Lente?

27 September 1962, de dag van publicatie van Silent Spring (Dode Lente) van de hand van Rachel Carson, kan men beschouwen als de dag dat de milieubeweging werd geboren. In haar boek beschrijft Carson een wereld waarin als gevolg van de vervuiling van het milieu met persistente pesticides geen vogelzang meer te horen is: alle zangvogels hebben het loodje gelegd. Middelen als DDT werden destijds wereldwijd ingezet om insecten te verdelgen en ziektes zoals malaria tegen te gaan. Carson was de eerste die wees op de gevaren die hieraan verbonden waren. Wat de gevolgen voor roofvogels waren, weten we allemaal: reproductie liep terug, vogels gingen massaal dood, populaties kelderden, roofvogels verdwenen uit beeld. Het onderzoek naar de effecten van deze chemische stoffen resulteerde beginjaren zeventig in een verbod op, of strikte beperking van, het gebruik van persistente pesticiden in een groot deel van de wereld. Gebruik was alleen nog toegestaan daar waar het onmisbaar bleek, zoals bij de bestrijding van malaria. Inmiddels zijn we 50 jaar verder. Wat is de huidige stand van zaken? Recent onderzoek uitgevoerd op weefsel van Slechtvalken door het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) toont aan dat het hoge concentraties DDE bevat. DDE is het omzettingsproduct van DDT. Dertig jaar oud Duits onderzoek aan slechtvalken maakt een vergelijking mogelijk: de hoeveelheid DDE in Slechtvalken is afgenomen, maar nog steeds hoog. De vraag is of deze hoeveelheden DDE het gevolg zijn van vroeger gebruik van DDT, het betreft per slot van rekening een moeilijk afbreekbare stof, of dat er ook nu nog DDT in het milieu terecht komt. Aan DDE is de herkomst van het oorsponkelijke gif moeilijk af te leiden, maar de hoge hoeveelheden wijzen er volgens Bert van Hattum (IVM) op dat het mogelijk is dat er ook vandaag de dag te veel DDT wordt gebruikt. Gedacht wordt bijvoorbeeld aan landen waar het gebruik ervan slecht gereguleerd is. Het vermoeden bestaat dat het gif via trekvogels in het westen terecht komt. Meer hierover op onze landelijke dag op 16 februari 2013.