A case of seabird mortality in the Netherlands caused by spillage of nonylphenol and vegetable oils, winter 1988/89

Tussen december 1988 en maart 1989 spoelden duizenden zeevogels, vooral Zeekoeten Uria aalge en Alken Alca torda, op de Nederlandse kust aan. De dieren waren besmeurd met een plakkerige en olieachtige substantie, ze bleken in slechte conditie, het verenkleed lekte, ze gedroegen zich agressief en hadden een bloederige ontlasting. 30 kadavers werden voor pathologisch en toxicologisch onderzoek ontvangen in het Centraal Diergeneeskundig Instituut (CDI). De lever bleek in veel gevallen gedegenereerd en necrotisch, terwijl in veel gevallen aspergillose in luchtzakken en longen werd aangetroffen. Analytisch werd nonylphenol in het verenkleed aangetoond, in gehalten variërend van 10 tot 80.000 mg per kg veren (tabel 2). Het is aannemelijk dat de sterfte van de vogels toegeschreven moet worden aan de toxiciteit van nonylphenol, in combinatie met de vetonttrekkende eigenschappen van deze stof. De plantaardige oliën, die ook op de veren werden aangetroffen, hebben waarschijnlijk eveneens bijgedragen aan de sterfte. Enig verband met lozingen van boorafval bij olie- en gasboringen in het Nederlandse deel van de Noordzee en de Waddenzee kon niet worden aangetoond. Op grond van de beschikbare gegevens wordt verondersteld dat de nonylphenol alsmede enkele plantaardige oliën zijn geloosd door een schip. Deze bijdrage is een samenvatting van een uitvoerig, Nederlandstalig rapport (Zoun 1991).