Besprekingen

Dit is de tweede editie van een boek dat eerst in 1980 is uitgegeven en in 1990 uitverkocht raakte. In deze heruitgave zijn een aantal nieuwe gegevens verwerkt, onder meer betreffende de identiteit van de uitgeroeide 'Solitaire' die nu aan de hand van recente opgravingen van ibissen onder het genus Threskiornis wordt gerangschikt. Het boek bestaat uit twee hoofddelen: een uiteenzetting over de geografische en historische achtergronden van de huidige avifauna en een vogelgids. De bedoeling van de samenstellers is in het voorwoord van de eerste uitgave duidelijk verwoord: 'De gevorderde liefhebbers zullen over een gids beschikken dat hun de onvermijdelijke aanvankelijke dwalingen zal besparen, terwijl de professionelen hier een compleet naslagwerk zullen vinden’. Waarom twee boeken in één? Afgezien van de moeilijkheid om een wetenschappelijk boek over de avifauna van het eiland gefinancierd te krijgen is het waarschijnlijk de vraag geweest of een vogelgids zonder enig verdere uitleg voldoende belangstelling had gewekt. De avifauna van La Réunion is inderdaad nogal schraal: het telt nauwelijks 21 inheemse vogels, waarvan er zes endemisch zijn, maar waarvan er drie ook geïmporteerd hadden kunnen zijn. Daarnaast zijn ook wel een vijftigtal andere soorten gezien, waarvan 17, inclusief onze Huismus Passer domesticus en de Indiase Mynah Acridotheres tristis, al geruime tijd geleden door kolonisten zijn ingevoerd, en een dertigtal andere als trekkers of zwervers het eiland bezoeken. Zo te zien niets dus om naar huis over te schrijven, ware het niet dat La Réunion bij zijn ontdekking door Europese zeevaarders vroeg in de XVIe eeuw een onvoorstelbaar rijke avifauna had. Sinds het ontstaan van het eiland, 2 a 3 miljoen jaren geleden, hebben overgewaaide vogels de verschillende ecologische niches kunnen vullen en hebben zij in afwezigheid van roofdieren hun vrees en soms zelf een deel van hun vliegvermogen verloren. Voor de hongerige matrozen en kolonisten was dit een luilekkedand. '...een man met een stok in de hand kan zonder enige moeite voldoende vogels pakken voor zichzelf alsook voor een nogal talrijke compagnie...' schreef Pater Vachet in 1671. Minder dan twee honderd jaar later was het afgelopen. Een groot deel van de vroeger zo talrijke soorten was uitgestorven. De overlevenden behoren nu tot de zeldzaamste en meest bedreigde vogels ter wereld. Het eerste deel van dit boek vertelt op een zo wetenschappelijk mogelijk wijze het relaas van ontstaan en ondergang van dit aards paradijs. De gids, in het tweede deel van het boek, leidt de bezoeker rond in wat er van dat paradijs overblijft. Zelfs voor een Franstalige leest het boek niet vlot. De schrijvers gébruiken vaak geleerde woorden en zinswendingen. Men moet van goede huize zijn om te weten dat bijvoorbeeld 'hypogée' gewoon ondergronds betekent. De beschrijving van huidige topografie en flora van het eiland is bondig. Te bondig misschien. Prachtige fotos van landschappen en vegetatie geven een goed beeld van wat een bezoeker kan verwachten. In het boek is één kaartje van amper een halve bladzijde te vinden, waarop de belangrijkste ecologische zones van het eiland en een paar plaatsnamen zijn aangegeven. In de tekst komen echter veel plaatsnamen voor die niet op deze kaart zijn terug te vinden. Daarnaast wordt een aantal planten en plantenassociaties met hun creoolse en wetenschappelijke namen vermeld, maar zij worden niet nader beschreven. 'Gevorderde liefhebbers' dienen dus over een goede botanische kennis te beschikken. Het volgend hoofdstuk, dat de verdelging van de oorspronkelijke avifauna vertelt, bevat uitvoerige uittreksels van reisverhalen uit de XVIIe, XVIIIe en XlXe eeuw. Voor historici misschien zeer boeiend, maar voor de anderen wat langdradig. Een goede selectie, met commentaar, had kunnen volstaan. Waarom in dat hoofdstuk twee antieke kleurprenten van de twee laatst uitgestoiven vogels, de Mascarijn Papegaai Mascarinus mascarinus en de Kaapse Hop Fregilupus varius, worden getoond blijft een raadsel. Voor hetzelfde geld had men een goede topografische kaart in kunnen lassen. Een zeer interessant hoofdstuk is verder gewijd aan de manier waarop de huidige avifauna gestalte heeft gekregen. Dit hoofstuk eindigt met een overzicht van de actuele beschermingsmaatregelen.