Hermann von Helmholtz

» Ueber bleibende Bewegungen und scheinbare Substanzen", zoo luidde volgens het schema der voordrachten, die in de onlangs te Weenen gehouden samenkomst van Duitsche natuuronderzoekers zouden worden ten gehoore gebracht, de titel der verhandeling, waarin, zoo hoopte men , grijze nestor dier onderzoekers het resultaat van zijn denken over arbeidsvermogen en stof zou neerleggen. Wat al verwachtingen had het optreden van dien man met zoodanig een onderwerp opgewekt! HELMHOLTZ toch was niet een van die redenaars, die door zachten drang er toe gebracht worden in een bijeenkomst een onderwerp in te leiden ; leende hij zich daartoe, dan kon men zeker zijn, dat hij omtrent het door hem zelf gekozen onderwerp iets nieuws had te zeggen. Terwijl nu onder de theoretische natuurkundigen van den laatsten tijd een strooming was ontstaan om het begrip »stof” door het begrip » energie" te vervangen, kon het niet anders of de titel alleen reeds der in 't vooruitzicht gestelde verhandeling moest de verwachting wekken, dat een zelfstandig oordeel over den stand van dit vraagstuk zou worden gehoord uit den mond van hem , die meest bevoegd was een oordeel daaromtrent uit te spreken.