Boekbeoordeelingen

Wat in den vreemde over ons land of over onze koloniën wordt geschreven, trekt altijd onze aandacht, en in ’t bijzonder wanneer de schrijver een man is van hooge maatschappelijke positie, een hoogleeraar aan een der Duitsche Universiteiten, wien men dus bevoegd mag rekenen een juist oordeel te kunnen uitspreken over personen, toestanden en zaken, door hem behandeld. Prof. DETMER van Jena heeft, in opdracht van de Duitsche regeering, eenige maanden op Java doorgebracht en een uitvoerig verslag gegeven van zijn studiën op het gebied der plantenphysiologie, van de oerbosschen en van de tropische kultuurgewassen. Met ingenomenheid maakt hij melding van ons koloniaal beheer en van de gunstige toestanden, die allerwege door hem worden aangetroffen; hij meent den bloei van dit eiland, zoo groot als Zuid-Duitschland, te kunnen toeschrijven 1e. aan de uitnemende opleiding van onze koloniale ambtenaren; 2e. aan de humane wijze waarop de inlander door hem wordt behandeld en 3e. aan het veelbeteekenende feit dat de inboorlingen het door hen bebouwde land wel aan Europeanen mogen verpachten, maar niet verkoopen. Ook al hebben verschillende koloniën, zegt hij, een verschillende wijze van besturing noodig, voor de Duitsche koloniale ambtenaren moet het van het hoogste belang geacht worden zich op de hoogte te stellen van ons beheer daar en van de maatschappelijke toestanden die men er aantreft. De Duitscher is er welkom en wordt er vriendelijk en voorkomend ontvangen, maar tegenover Duitschland is men koel gezind, want.... dit rijk zou aan Nederland wel eens een of ander deel van zijn koloniën kunnen ontnemen! Laten wij er alleen dit op antwoorden: een tijdelijke afdwaling van een overigens helderen geest. Een vergelijking makende tusschen het voortbrengingsvermogen der planten en de verhouding van het klimaat in Java en Midden-Europa, meer in ’t bijzonder in Buitenzorg en Jena, ontleent hij eenige gegevens omtrent de klimatologische toestanden van Indië aan het schoone werk van HABERLANDT, Botanische Tropenreise 1893. De gemiddelde temperatuur van Buitenzorg is 25° C., in de warmste maand September 25°, 5 C., in de koudste maand Februari 24°, 5 C. en met uitersten van 30°, 1 en 20°, 9. Een voortdurend hooge temperatuur dus, en een zeer vochtige lucht, twee factoren van de grootste beteekenis voor het plantenleven werken daar samen, en alleen onder die buitengewoon gunstige omstandigheden kan het wonder geschieden dat de veel gekweekte boom Albizzia moluccana in 4 of 4½ jaar een hoogte van meer dan 20 M. bereikt en een omvang van den stam van meer dan 70 cM.