Redevoering, bij gelegenheid van het 200-jarig feest, ter herdenking van Antony van Leeuwenhoek’s ontdekking der mikroskopische wezens

Welkom alhier! Welkom Gij schare van mannen, aanzienlijk door rang, door stand en door geleerdheid! Welkom Gij afgevaardigden van binnen- en buiteulandsche geleerde lichamen! Welkom Gij allen, die van nabij en van verre in het oude Delft zijt samengevloeid en door Uwe tegenwoordigheid getuigt, op hoe hoogen prijs Gij kennis en wetenschap stelt. Gij zijt hier gekomen om hulde te brengen aan de nagedachtenis van eenen eenvoudigen burger dezer stad, die vóór twee eeuwen aldaar den grond heeft gelegd van een gedeelte van het trotsche gebouw, in welks gevel het woord “Natuurkennis” prijkt, een gebouw, dat volgende geslachten al hooger en hooger hebben opgetrokken, en aan welks verdere voltooiing ook velen Uwer hunne beste krachten hebben gewijd. Het doel, dat ons te samen brengt, is inderdaad zeer eigenaardig. Het geldt hier niet de herdenking van een dier groote, het oog en de verbeelding treffende gebeurtenissen, waardoor gewichtige veranderingen zijn ontstaan in het leven der volkeren, noch die van een groot staats- of krijgsman, aan wiens beleid of dapperheid het vaderland in de ure des gevaars zijne redding te danken had. Wij wenschen integendeel eene ontdekking te herdenken, die in de oogen van onkundigen zelfs nu nog van zeer weinig gewicht zal schijnen, maar die in werkelijkheid een der belangrijkste gebeurtenissen, der zeventiende eeuw is geweest, eene ontdekking waarvan de invloed zich zal doen gevoelen tot aan het verste nageslacht, wanneer de tegenwoordig bestaande staten nog slechts den geschiedschrijver belangstelling zullen inboezemen en de namen van velen, die eenmaal de bewondering of de schrik hunner tijdgenooten waren, aan de vergetelheid zullen zijn prijs gegeven. Want wat ook op aarde slechts een tijdelijk bestaan hebbe, wat ook bestemd zij vroeger of later weder te vergaan en te verdwijnen, — niet de eenmaal verworven kennis der natuur. Zij is het blijvend eigendom van alle natiën en volkeren, met één woord van de menschheid. Zij prent haar onuitwischbaar merk op den loop der beschaving, van den vooruitgang in den edelsten zin des woords.