De neveltheorie van Kant en Laplace

Wie zal vinden, wat ver verwijderd en diep verborgen is? — De eeuwen hebben gevorscht naar den oorsprong van het heelal, en naar dien van ons planetenstelsel in ’t bijzonder ; duizende geslachten zijn elkander opgevolgd , en nog was de sleutel van het wereldraadsel niet gevonden. Eerst voor den nieuwsten tijd bleef het weggelegd licht te scheppen in het duister, dat over den geheimzinnigen voortijd lag uitgespreid. De bespiegeling moest eerst wijken voor de waarneming, en een breede induktieve grondslag gelegd zijn, voor de deduktieve operatie’s hare toepassing konden vinden op het veld der gewonnen waarheden. Uit het tuighuis van een aantal, elkander echter nauw verwante wetenschappen, werden wapenen gehaald, met wier behulp het terrein werd verkend en veroverd, dat zich zoo langen tijd hardnekkig tegen elke nadering had verzet. Vereende krachten bewerkten wat de inspanning van enkelen niet vermocht, en zoo werd er een gebouw opgericht, dat, zoo niet in al zijn deelen reeds volledig afgewerkt, toch in zijn grondslagen als goed gevestigd mag beschouwd worden, en waarin reeds bewoonbare ruimten zijn aangelegd. In wiskundige banen bewegen zich de millioenen zonnen, gedragen door dezelfde kracht , zonnen om zonnen , stelsels om stelsels, werelden om werelden. In duizelingwekkende vaart ijlen ze daarheen.