Bacteriën

Bacteriën, bacillen, micrococcen, of hoe men de ons bekende kleinste organismen ook moge noemen, staan in nauw verband met een menigte verschijnselen der natuur. Bacteriën spelen een rol in het leven en in den dood, in gezondheid en ziekte, in het groeien van planten en dieren, in het vruchtbaar maken van den bouwgrond, in gisting-processen, in het ontstaan van kleuren. Overal en altijd vindt men bacteriën: in de lucht, in het water, in den aardbodem, in de stofjes die in de lucht zweven, in het binnenste van planten en dieren. En bedenkt men nu hierbij dat de invloed, de werking, dier bacteriën zoo ontzaglijk groot is op alles wat organische stof mag heeten, dan zeker zal het den geëerden lezer van het Album der Natuur niet anders dan aangenaam kunnen zijn, een blik te werpen op die kleinsten van alle ons bekende wezens. Bacteriën zijn mikroskopische plantjes: zij vormen een flora die voor het ongewapende oog onzichtbaar is, maar die, wat haar belangrijkheid in de huishouding der natuur betreft, met de zichtbare flora te vergelijken is; die, in uitbreiding en verspreiding zoo groot is als, ja in sommige opzichten grooter dan het zichtbare plantenrijk, ja dan het planten- en dierenrijk samen. Dat men die voor het ongewapende oog onzichtbare plantjes dan ook slechts door middel van den mikroskoop kan zien, behoeven wij niet te verzekeren. Die studie door middel van den mikroskoop heeft ons geleerd, bij voorbeeld, dat de alcoholische gisting door zoogenoemde Saccharomyceten wordt voortgebracht, de melkgisting door Bacillus lactis, de azijngisting door Bacterium aceti. De ammoniakale gisting der urine wordt veroorzaakt door Micrococcus ureae; de botergisting in de kaas door Bacterium butyricus. Roode vlekken, als bloedvlekken, vertoonen zich soms op hostiën, brood, rijst, aardappels enz.; zij worden voortgebracht door Bacillus prodigiosus; Bacillus xanthinus en Bacillus cyanogenus kleuren de melk geel en blauw. Verscheidene soorten van bacteriën leven in den mond en het darmkanaal van gezonde menschen en dieren en zelfs in het bloed van visschen. De maag en ingewanden van plantenetende dieren bevatten een groot getal bacteriën of microben, die een rol schijnen te spelen in de spijsvertering, vooral in de vertering van het celweefsel, cellulose. Ook zijn er bacteriën die het eiwit omzetten in peptonen, zooals blijkt uit het feit, dat, als men die bacteriën weet te verwijderen of te dooden, het eiwit moeielijker wordt verteerd. Er zijn bacteriën die een groote rol spelen in het ontkiemen en groeien van hoogere planten; als men den grond weet te berooven van die bacteriën, ontkiemen de planten moeielijker en langzamer. Het speeksel van menschen bevat niet zelden een Micrococcus, die dat vocht in sommige omstandigheden vergiftig kan maken. In de verrotting van organische stoffen spelen bacteriën de hoofdrol. Het adellijk worden van wild is een begin van de werking van rottingsbacteriën. Zelfs de geuren der planten hangen soms af van bacteriën. SUCHSLAND heeft aangetoond, dat de verschillende soorten der tabaksplant verschillende bacteriën bevatten, die den eigenaardigen geur veroorzaken.