Archimedes en de kroon van Hiero

Het verhaal is algemeen bekend, en toch moet ik den lezer verlof verzoeken het hier nog eens te herhalen, hoe HIERO, de koning van Syracuse, aan een metaalwerker een hoeveelheid goud had doen toewegen met last om daarvan een kroon te vervaardigen. Toen hij dezen ontvangen en den kunstenaar zijn werkloon had uitbetaald, rees er bij hem twijfel aangaande de zuiverheid van het metaal en diensvolgens het vermoeden, dat de bewerker een gedeelte van het goud, dat hem ter hand gesteld was, in de kroon door zilver had vervangen. Om dienaangaande zekerheid te verkrijgen wendde HIERO zich tot ARCHIMEDES en droeg aan dezen op de kroon te onderzoeken. Voorzeker geen gemakkelijke taak in dien tijd, nu ongeveer een en twintig eeuwen geleden. Wat nu voor elken chemicus een gemakkelijke opgave zou zijn, leverde toen bijna onoverkomelijke bezwaren op. Toch kon, men kan zich dit lichtelijk voorstellen, ARCHIMEDES de opdracht niet weigeren. Immers al ware het voor het eergevoel van den toen zeker reeds bij zijn tijdgenooten beroemden man niet te kwetsend geweest, te bekennen dat hem iets onmogelijk was wat anderen van hem verwachtten, die zeker van de moeielijkheden aan de hem gevergde taak verbonden geen begrip konden hebben: er stond hier, behalve zijn eergevoel, nog iets anders voor hem op ’t spel. Want les rois malaisément souffrent qu’on leur résiste et les rois de ces temps là surtout, mogen wij er hier wel bijvoegen. Vooral hier. Want het gold een bedrieger te ontmaskeren, een die hem, HIERO, den oppermachtige, tot zijn slachtoffer wilde maken! Men denke slechts aan de machtelooze woede van NAPOLEON I tegenover sommige fourniseurs de l’armée, zooals, meen ik, Mevrouw de RÉMUSAT die beschrijft! HIERO nu was, zooals de geschiedenis van hem getuigt, een edel en wijs en voor zijn tijd zelfs geleerd vorst. Maar toch, een mensch bleef hij zeker altijd en hij had hovelingen, die nog veel minder dan hij begrijpen konden dat ARCHIMEDES, als hij weigerde niet kon, en hem, HIERO, dus allicht allerlei ongunstige vermoedens zouden inblazen. Eene ongenade, of minachting voor zijn wetenschap kon ARCHIMEDES in dit geval dus vrij zeker verwachten.