‘Witte Rapakivi’ is witte Filipstadgraniet

In de afgelopen ca 30 jaren zijn er door verscheidene zwerfsteenverzamelaars, waaronder de auteurs van dit artikel, vondsten gedaan van een geheel wit leucokraat ‘rapakivi-achtig’ gesteente met een zeer typerend uiterlijk. Dat dit gesteente vrij zeldzaam is moge blijken uit het feit dat men het hooguit in een tiental collecties van Nederlandse verzamelaars aantreft1. Het gesteente bevat totaal geen donkere Mg- en Fe-houdende mineralen en ook de veldspaten zijn zo goed als kleurloos. Dit maakt het gesteente wel zeer bijzonder. Ronde tot eivormige kaliveldspaten (microklienl met een mantel van ptagioklaas (ovoïden) geven het gesteente een rapakivi-achtig uiterlijk (Afb. 1, 2 en 3). Hoewel het gesteente, behalve de ovoïden, geen enkel ander rapakivikenmerk heeft (zie kader), worden de gevonden zwerfstenen door de vinders, bij gebrek aan kennis omtrent de herkomst, witte rapakivi genoemd. Ondanks uitgebreid literatuuronderzoek door bekende zwerfsteenkenners als W.T. Hellinga +, H. Huisman en J.G. Zandstra en correspondentie met Finse en Zweedse geologen en instituten over dit onderwerp, is de herkomst van dit interessante gesteente tot voor kort een raadsel gebleven.