In 1969 heeft Vogelbescherming de "Vrije Vogelreservaten" ingesteld. Het begrip "vrij" moet beschouwd worden in de zin van "vrijwillig". De bedoeling was en is om met grondgebruikers (pachters, eigenaren) tot afspraken te komen, waarbij de grondgebruiker maatregelen neemt, die de vogelstand ten goede komen, respectievelijk maatregelen nalaat, die de vogelstand kunnen benadelen. Deze afspraken worden vastgelegd in een verklaring. Vogelbescherming verklaart dat het terrein een bepaalde vogelkundige waarde heeft, op grond waarvan bepaalde maatregelen worden overeengekomen op basis van vrijwilligheid en goede trouw. Heden zijn met circa 600 grondgebruikers in zo'n 170 gemeenten dergelijke overeenkomsten afgesloten.