De Eland Alces alces en de Oostvaardersplassen

De Oostvaardersplassen hebben hun biologische rijkdom vooral te danken aan de begrazing door ganzen. Tot op heden heeft de ervaring geleerd, dat deze begrazing op zichzelf niet leidt tot de ontwikkeling van een stabiel ecosysteem. Het is de vraag of de ontwikkeling van een stabiel ecosysteem wenselijk is. Ecosystemen als de Oostvaardersplassen zouden van nature maar een vlekje zijn in een enorm netwerk van moerassen en delta’s. Dit geheel zou een grote dynamiek hebben ten gevolge van lokale successies en klimatologische verstoringen. Echter met die kleine Oostvaardersplassen moeten wij het voorlopig doen. In het steeds extremistischer wordende Europese landschap is het Oostvaardersplassengebied inmiddels een belangrijke schakel in de fragiele keten van rust en foerageerplekken van een groot aantal vogels. Het is daarom van belang de doelstelling van het beheer in een ruim, zeg Europees, kader vast te stellen. Het nastreven van een zo natuurlijk mogelijk ecosysteem, fixatie van de successiefase of een klassieke beheersdoelstelling als maximale differentiatie van levensgemeenschappen zijn in dat kader niet bij voorbaat nuttige doelstellingen. Het is duidelijk dat in het beheer van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders momenteel de huidige waarde als rust en foerageergebied voor verschillende soorten waterwild wel een belangrijke factor is (Vera 1988). Het afdempen van de nadelen van noodzakelijke meerjarige ecologische fluctaties welke bij dergelijke rijke moerasecosystemen horen is een middel. Daartoe is een alternerend waterbeheer ingesteld door opdeling van het natte gebied in twee delen met verschillend waterregime. Het nastreven van een grote mate van openheid van de drogere grazige terreinen is een tweede middel. Zowel in het droge als in het natte terrein is begrazing een sleutelfactor geworden en de vraag die de redactie aan mij stelde is of de Eland daarin een rol zou kunnen spelen.